ನವದೆಹಲಿ: ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ ಗಡಿಯಾಚೆಗಿನ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿರುವ ಭಯೋತ್ಪಾದಕರು 26 ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಕೊಂದಿರುವುದು ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನಡುವೆ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.
ಈ ವಾರ ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಪಹಲ್ಗಾಮ್ ಗಿರಿಧಾಮದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಬರ್ಬರ ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ದಾಳಿಯ ನಂತರ, ಮುಗ್ಧ ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಕೊಂದ ಅಪರಾಧಿಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ಬೆಂಬಲಿಗರ ವಿರುದ್ಧ ಬಲವಾದ ಪ್ರತೀಕಾರ ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಿ ಭಾರತ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದೆ. ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ನಡುವಿನ ಸೇನಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಂಭಾವ್ಯ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕುರಿತು ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದು, ಎರಡು ದೇಶಗಳು ನಡುವೆ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆಗಳು ಉತ್ತುಂಗಕ್ಕೇರಿವೆ. ಈ ಮಧ್ಯೆ ಎರಡು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಪಡೆಗಳು, ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸೇನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆಗಳು ಮುನ್ನೆಲೆಗೆ ಬಂದಿದೆ.
ಭಾರತವು ತನ್ನ ಸೇನಾ ಬಲದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಫೈಟರ್ ಜೆಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಟ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳವರೆಗೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯಾ ಬಲ ಹಾಗೂ ಮಿಲಿಟರಿ ಶಕ್ತಿಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಂಶದಲ್ಲೂ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವನ್ನು ಮೀರಿಸಿದೆ. ವಾರ್ಷಿಕ ಜಾಗತಿಕ ರಕ್ಷಣಾ ವಿಮರ್ಶೆ ‘ಗ್ಲೋಬಲ್ ಫೈರ್‌ಪವರ್ ಇಂಡೆಕ್ಸ್’ (GFP) ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಮಿಲಿಟರಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳ ಹೋಲಿಕೆಯು GFP ಯ ‘ಪವರ್‌ಇಂಡೆಕ್ಸ್ ಸ್ಕೋರ್’ (PwrIndx) ನಲ್ಲಿ ಭಾರತವು 0.1184 ರೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಅಂಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. GFP ಪ್ರಕಾರ, 0.00 ಅಂಕವನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಉತ್ತಮ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸೂಚ್ಯಂಕದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, PwrIndx ಮಿಲಿಟರಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಶ್ರೇಯಾಂಕದಲ್ಲಿ ಭಾರತವು 145 ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ 4 ನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ. ಜಿಎಫ್‌ಪಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಕ್ಕೆ 0.2513 ರ PwrIndx ನೀಡಿತು ಮತ್ತು ಜಾಗತಿಕ ಮಿಲಿಟರಿ ಬಲ ಶ್ರೇಯಾಂಕದಲ್ಲಿ 145 ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ 12 ನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ.
ಭೂ ಸೇನೆ….
ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಫಾರ್ ಸ್ಟ್ರಾಟೆಜಿಕ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ (IISS) 2024 ರ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರತವು ಮಿಲಿಟರಿ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಖ್ಯಾತ್ಮಕ ಮೇಲುಗೈಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಭೂ ಸೇನೆಯು 12 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಕ್ರಿಯ ಸೈನಿಕರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದೇವೇಳೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಸೇನೆಯು 5,60,000 ಸಕ್ರಿಯ ಸೈನಿಕರಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ಟಾಕ್‌ಹೋಮ್ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಾಂತಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ (SIPRI) ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರತವು 16.16 ಲಕ್ಷ ಅರೆಸೈನಿಕ ಪಡೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಹಾಗೂ ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು 2.91 ಲಕ್ಷ ಅರೆಸೈನಿಕ ಪಡೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಭಾರತದ ವಾಯುಪಡೆಯಲ್ಲಿ, 1,49,000 ಸಕ್ರಿಯ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಇದ್ದು, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಾಯು ಪಡೆಯಲ್ಲಿ 70,000 ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಇದ್ದಾರೆ. ಅದೇ ರೀತಿ, ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಯಲ್ಲಿ 75,000 ಸಕ್ರಿಯ ಸೈನಿಕರು ಇದ್ದರೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ನೌಕಾಪಡೆಯಲ್ಲಿ 30,000 ಸಕ್ರಿಯ ಸೈನಿಕರು ಇದ್ದಾರೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ಭಾರತವು 11 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮೀಸಲು ಪಡೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನಗಳು
ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಫಾರ್ ಸ್ಟ್ರಾಟೆಜಿಕ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ (IISS) 2024 ವರದಿಯು ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಾಯುಪಡೆಗಳಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಇರುವುದನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿದೆ, ಭಾರತವು ಫೈಟರ್ ಜೆಟ್‌ಗಳ ಪ್ರಮಾಣ ಮತ್ತು ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಎರಡರಲ್ಲೂ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಬಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ವಾಯುಪಡೆಯು 730 ಯುದ್ಧ-ಸಮರ್ಥ ವಿಮಾನಗಳ ಸಮೂಹವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ Su-30 MKI (12 ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳು), ರಫೇಲ್ (2 ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳು), ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ತೇಜಸ್ (2 ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳು) ನಂತಹ ಸುಧಾರಿತ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳು ಸೇರಿವೆ, ಜೊತೆಗೆ MiG-29 (3 ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳು), ಜಾಗ್ವಾರ್ (5 ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳು), MiG-21 ಬೈಸನ್ (2 ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳು), ಮತ್ತು ಮಿರಾಜ್ 2000 (3 ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳು) ನಂತಹ ಪರಂಪರೆ ವಿಮಾನಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಭಾರತವು ಭಾರತವು 1,437 ಸ್ಥಿರ-ವಿಂಗ್ ವಿಮಾನಗಳು, 995 ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಮತ್ತೊಂದು ವರದಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಾಯುಪಡೆಯು 452 ಯುದ್ಧ-ಸಮರ್ಥ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ JF-17 ಮತ್ತು JF-17B (5 ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳು), F-16 ರೂಪಾಂತರಗಳು (3 ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳು), J-10 (1 ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್), F-7PG (3 ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳು), ಮತ್ತು ಮಿರಾಜ್ 5 (3 ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳು) ಸೇರಿದಂತೆ ಆಧುನಿಕ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಜೆಟ್‌ಗಳ ಮಿಶ್ರಣವಿದೆ.
ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನೌಕಾ ಪಡೆಗಳು…
ಭಾರತದ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ನೌಕಾಪಡೆಯು, ಆಧುನಿಕ ಹಾಗೂ ಬಹುಪಾತ್ರದ ಯುದ್ಧವಿಮಾನಗಳಿಂದ ಬಲಪಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಇದು ವಾಯು ಶ್ರೇಷ್ಠತೆ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ನಮ್ಯತೆಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಜೆ-10 ಮತ್ತು ಜೆಎಫ್-17 ನಂತಹ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ತನ್ನ ನೌಕಾಪಡೆಯನ್ನು ಆಧುನೀಕರಿಸುವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಅಂತರವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.
ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಬಲ : ಭೂ ಪಡೆಗಳ ಹೋಲಿಕೆ
ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ನಡುವಿನ ಮಿಲಿಟರಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಟ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯು ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ವಾಹನಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮುಖ್ಯ ಯುದ್ಧ ಟ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಪದಾತಿ ದಳದ ಹೋರಾಟದ ವಾಹನಗಳಲ್ಲಿ (IFVs) ಸಂಖ್ಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭಾರತವು 3,740 ಮುಖ್ಯ ಯುದ್ಧ ಟ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಅರ್ಜುನ್ ಮತ್ತು T-90 ನಂತಹ ಮುಂದುವರಿದ ಟ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು, T-72 ಜೊತೆಗೆ, 3,100 ಪದಾತಿ ದಳದ ಹೋರಾಟದ ವಾಹನಗಳು (IFV) ಮತ್ತು 369 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ವಾಹಕ(APC)ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಜೊತೆಗೆ 7,074 ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಹೋರಾಟದ ವಾಹನಗಳು (AFV ಗಳು), ಮತ್ತು 11,225 ಫಿರಂಗಿದಳಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಮತ್ತೊಂದು ವರದಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಸೇನೆಯು ಅಲ್-ಖಾಲಿದ್ ಮತ್ತು ಅಲ್-ಜರ್ರಾರ್ ನಂತಹ 2,537 ಮುಖ್ಯ ಯುದ್ಧ ಟ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ, ಇವು 3,545 ಎಪಿಸಿಗಳು ಮತ್ತು 10 ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಯುಟಿಲಿಟಿ ವಾಹನಗಳನ್ನು (ಎಯುವಿಗಳು) ಹೊಂದಿದೆ. ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಪಿಸಿ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಸೈನ್ಯದ ಚಲನಶೀಲತೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರೆ, ಭಾರತದ ಉನ್ನತ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಐಎಫ್‌ವಿ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಮತ್ತು ಯಾಂತ್ರಿಕೃತ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಅಂಚನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ, ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಭೂ ಪಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಪ್ರಾಬಲ್ಯವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.
ವಾಯು ರಕ್ಷಣಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳು
ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯು 748 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮೇಲ್ಮೈ-ಟು-ಏರ್ ಕ್ಷಿಪಣಿಗಳನ್ನು (SAMs) ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ, ಇವುಗಳೊಂದಿಗೆ 30mm ಫಿರಂಗಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ 80 ಸ್ವಯಂ ಚಾಲಿತ ವಿಮಾನ ವಿರೋಧಿ ಗನ್ ಕ್ಷಿಪಣಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು (SPAAGM) ಮತ್ತು 75 ಸ್ವಯಂ ಚಾಲಿತ 23mm ಮತ್ತು 2,240 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಟೋವ್ಡ್‌ ಸಿಸ್ಟಂಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ 2,315 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವಿಮಾನ ವಿರೋಧಿ ಗನ್‌ಗಳ ಅಸಾಧಾರಣ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರವಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ವಾಯುಪಡೆಯು ಆರು AKM ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳು, ಎಂಟು ಆಕಾಶ್ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳು, ಎರಡು ಬರಾಕ್-8 (MR-SAM), 25 S-125M, ಮೂರು ಮುಂದುವರಿದ S-400 ಮತ್ತು 10 ಇಗ್ಲಾ-1 ಕ್ಷಿಪಣಿ ಉಡಾವಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳ ಬಲವಾದ ರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಸೇನೆಯು ಸಾಧಾರಣ 27+ SAM ಗಳು ಮತ್ತು 1,933 ಟೋಡ್-ಏರ್‌ಕ್ರಾಫ್ಟ್ ನಿರೋಧಕ ಬಂದೂಕುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ವಾಯುಪಡೆಯು ಇಗ್ಲಾ-1 ಘಟಕಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಆರು ಮಧ್ಯಮ-ಶ್ರೇಣಿಯ ಮತ್ತು 184 ಕಿರು-ಶ್ರೇಣಿಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ 190 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು SAM ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಭಾರತದ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿದ ವಾಯು ರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ S-400 ಮತ್ತು ಬರಾಕ್-8, ವೈಮಾನಿಕ ಬೆದರಿಕೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುವಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಹೆಚ್ಚು ಸೀಮಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳು ಕಡಿಮೆ-ಶ್ರೇಣಿಯ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತವೆ.
ಮತ್ತೊಂದು ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರತವು ರಫೇಲ್, ಸು-30ಎಂಕೆಐ ಮತ್ತು ತೇಜಸ್‌ನಂತಹ 513 ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ 2,229 ಮಿಲಿಟರಿ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. 1,399 ವಿಮಾನಗಳು ಮತ್ತು 328 ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಪ್ರಮಾಣ ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಎರಡರಲ್ಲೂ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಹಿಂದುಳಿದಿದೆ. ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ ಮತ್ತು ವಾಯು ಇಂಧನ ತುಂಬುವ ವಿಮಾನಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲೂ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲವಿದೆ, ಭಾರತದ ಬಳಿ 899 ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌ಗಳಿದ್ದರೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಬಳಿ 373 ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌ಗಳಿವೆ. ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನಾಲ್ಕು ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌ಗಳಿಗೆ ಆರು ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌ಗಳು. ಭಾರತದ ಬಳಿ ಇಂಧನ ತುಂಬುವ ಆರು ಟ್ಯಾಂಕರ್‌ ವಿಮಾನಗಳಿದ್ದರೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಬಳಿ ನಾಲ್ಕು ಟ್ಯಾಂಕರ್‌ ವಿಮಾನಗಳಿವೆ.
ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ಒಟ್ಟು ವಿಮಾಗಳ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದ್ದರೂ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ವಾಯುಪಡೆಯು JF-17 ಥಂಡರ್ ಮತ್ತು F-16 ಯುದ್ಧವಿಮಾನಗಳಂತಹ ಸಮರ್ಥ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು 565 ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭಾರತದ ಬಳಿ 351 ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಭಾರತದ ನೌಕಾಪಡೆ vs ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನೌಕಾಪಡೆ
ಭಾರತದ ನೌಕಾಪಡೆಯು 293 ಹಡಗುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ ಆರನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ. ಎರಡು ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳಾದ ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಐಎನ್ಎಸ್ ವಿಕ್ರಾಂತ್ ಹಾಗೂ 13 ವಿಧ್ವಂಸಕ ನೌಕೆಗಳು ಮತ್ತು 18 ಜಲಾಂತರ್ಗಾಮಿ ನೌಕೆಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಇವು ಭಾರತವು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಜಲಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರಕ್ಷೇಪಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ.
ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನೌಕಾಪಡೆಯು ಯಾವುದೇ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು ಅಥವಾ ವಿಧ್ವಂಸಕಗಳಿಲ್ಲ. ಅದು 121 ಹಡಗುಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಎಂಟು ಜಲಾಂತರ್ಗಾಮಿ ನೌಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಅರೇಬಿಯನ್ ಸಮುದ್ರದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಇದರ ಸೀಮಿತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಇದನ್ನು ಹಸಿರು-ನೀರಿನ ನೌಕಾಪಡೆ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕರಾವಳಿ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ.
ಪರಮಾಣು ಮತ್ತು ಕ್ಷಿಪಣಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳು: ಅಗ್ನಿ vs ಶಾಹೀನ್
ಎರಡೂ ದೇಶಗಳು ಪರಮಾಣು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ಉಡಾವಣೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಭಾರತದ ಅಗ್ನಿ-V ಕ್ಷಿಪಣಿ, 5,200 ಕಿ.ಮೀ.ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ದೂರವನ್ನು ಕ್ರಮಿಸುವ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಕೆಲವು ರಕ್ಷಣಾ ತಜ್ಞರ ಪ್ರಕಾರ, ಅಗ್ನಿ-V ಕ್ಷಿಪಣಿ 8000 ಕಿಮೀ ದೂರದ ವರೆಗೂ ಕ್ರಮಿಸಬಲ್ಲದು. ಮತ್ತು ಅಗ್ನಿ-VI ಕ್ಷಿಪಣಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ಎರಡರ ವಿರುದ್ಧವೂ ಅದರ ನಿರೋಧಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಅತಿ ಉದ್ದದ ಕ್ಷಿಪಣಿ ಶಾಹೀನ್-III, ಸುಮಾರು 2,750 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರವನ್ನು ತಲುಪಬಲ್ಲದು. ಚೀನಾ ಮತ್ತು ಬೆಲಾರಸ್‌ನ ತಾಂತ್ರಿಕ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ಅದರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು 3,000 ಕಿ.ಮೀ. ಮೀರಿ ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ ಎಂದು ವರದಿಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.
ಭಾರತದ ದೊಡ್ಡ ಯುವ ಜನಸಂಖ್ಯೆ
ಭಾರತವು ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರದ ಅನುಕೂಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ 48 ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಸುಮಾರು 2.4 ಕೋಟಿ ಜನರು ಮಿಲಿಟರಿ ವಯಸ್ಸನ್ನು ತಲುಪುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಯುವ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಲವಾದ ಮತ್ತು ಸುಸ್ಥಿರ ನೇಮಕಾತಿಗೆ ಅರ್ಹವಾದ ದೊಡ್ಡ ಸಮೂಹವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾರತದ 25 ಲಕ್ಷ ಅರೆಸೈನಿಕ ಬಲವು ಅದರ ಆಂತರಿಕ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಗಡಿ ನಿರ್ವಹಣಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ಆಮದು ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆದಾರರು:
ಭಾರತದ ರಕ್ಷಣಾ ಆಮದುಗಳಲ್ಲಿ ರಷ್ಯಾ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದು, ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಇಸ್ರೇಲ್ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕ ನಂತರದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿವೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ಉತ್ಪಾದನೆಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಮೆರಿಕದಿಂದ ಪ್ರಮುಖ ನ್ಯಾಟೋ ಅಲ್ಲದ ಮಿತ್ರ (MNNA) ಎಂದು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಮಿಲಿಟರಿ ಉಪಕರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಚೀನಾವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ, ನಂತರ ಟರ್ಕಿ, ಫ್ರಾನ್ಸ್ ಮತ್ತು ರಷ್ಯಾದಿಂದ ಪೂರೈಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
